Nieuwe ontwikkelingen wet DBA: implementatietermijn verlengd tot ten minste 1 januari 2018
De gevolgen van de wet DBA werden op 2 november 2016 tijdens het Adrenna Koers Café uitgebreid besproken. Hierbij zijn de nodige ‘tips and tricks’ gedeeld om met deze nieuwe regelgeving om te gaan. Inmiddels hebben een aantal belangrijke ontwikkelingen plaatsgevonden, waarover wij u graag informeren.
Implementatietermijn verlengd
Op 18 november 2016 heeft staatssecretaris Wiebes in een brief aan de Tweede Kamer bekendgemaakt dat de implementatietermijn van de wet DBA zal worden verlengd tot ten minste 1 januari 2018. Tot die tijd zal de Belastingdienst geen tot boetes of naheffingen opleggen. Aanvankelijk zou vanaf 1 mei 2017 gecontroleerd worden of de met de zzp’er gesloten modelovereenkomst overeenstemt met de feitelijke uitvoering van de opdracht. Van belang is dat er in geen geval sprake mag zijn van een dienstbetrekking (arbeidsovereenkomst). Dat wordt nu uitgesteld tot 1 januari 2018. Let wel, één uitzondering is van toepassing. De kwaadwillende, ofwel: de opdrachtgever of opdrachtnemer (zzp’er) die opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan, terwijl hij weet – of had kunnen weten – dat feitelijk sprake is van een dienstbetrekking, kan wel geconfronteerd worden met sancties. Het blijft derhalve zaak om scherp te zijn.
Achterliggende redenen voor de verlenging
Dit uitstel verhelpt de problemen die opdrachtgevers en zzp’ers ervaren uiteraard niet. Om die problemen in kaart te brengen, heeft de Belastingdienst op 17 oktober 2016 het ‘Meldpunt DBA ongewenste gevolgen arbeidsmarkt’ ingesteld. Hier kunnen zzp’ers, opdrachtgevers, adviseurs en intermediairs via de website van de Belastingdienst aangeven welke problemen zij ervaren met de nieuwe wet. In minder dan één maand tijd zijn er 1.800 meldingen binnengekomen. Hier zijn drie belangrijke conclusies uit getrokken, te weten:
Opdrachtgevers zijn terughoudend in het inhuren van zzp’ers;
Het onderscheid tussen ondernemerschap en een dienstverband is in de hedendaagse praktijk in veel branches moeilijk te maken;
Opdrachtgevers ervaren de arbeidswetgeving als knellend. Doordat de VAR ruim tien jaar vrijwarende werking gaf, nemen opdrachtgevers nu pas een grondige blik op de arbeidsrelaties met hun werkenden.
De staatssecretaris verbindt nog geen harde conclusies aan deze meldingen. Hij bestempelt de huidige situatie als een ‘vicieuze cirkel’. Door onzekerheid huren opdrachtgevers geen zzp’ers meer in waardoor de praktijk zich niet kan aanpassen op het nieuwe systeem. Dit heeft weer tot gevolg dat maar weinigen het aandurven om zzp’ers in te schakelen, enzovoorts. Wiebes heeft daarom meer tijd gegund aan opdrachtgevers. Die tijd kunnen zij benutten om meer zekerheid te krijgen over de aard van de rechtsverhouding die zij (zijn) aan(ge)gaan met de opdrachtnemer. De Belastingdienst wil daarbij een coachende rol gaan innemen en actief helpen om deze vicieuze cirkel te kunnen doorbreken.
De voorgestelde aanpassingen; het doorbreken van de cirkel
In april van dit jaar is de Commissie Beoordeling Modelovereenkomsten ingesteld. Deze bestaat uit verschillende arbeidsrechtelijke experts. Zij hebben een oordeel gegeven over de opgestelde en gepubliceerde modelovereenkomsten. De Commissie heeft een aantal aanbevelingen gedaan. De staatssecretaris heeft toegezegd dat hij het merendeel daarvan zal overnemen. De belangrijkste aanbevelingen zien – samengevat – op het volgende.
Algemene modelovereenkomsten krijgen een bijsluiter
De algemene modelovereenkomsten zijn te onduidelijk. Daarom heeft de staatssecretaris toegezegd om daar een ‘bijsluiter’ bij te zullen voegen, die aangeeft in welke gevallen deze modelovereenkomsten geschikt zijn om te gebruiken.
Beleidsbesluit
Verder wordt aanbevolen om duidelijker te maken hoe de Belastingdienst toetst. Hier zal de staatssecretaris gehoor aan geven in de vorm van een beleidsbesluit. Daaruit kan worden opgemaakt welke factoren voor de Belastingdienst van belang zijn, zodat de praktijk daar op in kan spelen.
Nieuwe omschrijving van de begrippen ‘gezagsverhouding’ en ‘vrije vervanging’
Verder wil de staatsecretaris samen met de sociale partners gaan kijken of de begrippen ‘gezagsverhouding’ en ‘vrije vervanging’ herijkt kunnen worden. Deze begrippen maken onderdeel uit van de modelovereenkomsten en zijn evenzeer van belang bij de beoordeling van de rechtsverhouding. Een herijking moet leiden tot verduidelijking van deze begrippen. De verwachting is hier voor een volgend regeerakkoord resultaten van te hebben.
Data om in de gaten te houden
In april 2017 volgt de derde voortgangsrapportage van de staatssecretaris. In dit rapport zal worden ingegaan op het effect van de nieuwe maatregelen. Ook wordt medio 2017 geëvalueerd of een nieuwe verlenging van de implementatietermijn nodig is om deze maatregelen te kunnen doorvoeren.
Als er in de tussentijd nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden, laten wij u dat uiteraard weten. Indien u vragen heeft over bepalingen uit uw eigen (model)overeenkomsten, kunt u uiteraard bij de arbeidsrechtadvocaten van Adrenna terecht.
